Bodnar odwołał Piotra Schaba z funkcji rzecznika dyscyplinarnego sędziów

Uzasadnienie tej decyzji - jak poinformowało w komunikacie MS - obejmuje zarzuty dotyczące zarówno działalności zawodowej Schaba jako prezesa sądów, jak i jego roli jako rzecznika dyscyplinarnego. "Mając na uwadze nagromadzenie wszczętych postępowań dyscyplinarnych, postępowań o uchylenie immunitetu oraz postępowań karnych, należy stwierdzić, że sędzia Piotr Schab utracił legitymację do efektywnego sprawowania funkcji Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych" - podano.

Rzecznik dyscyplinarny sędziów sądów powszechnych Piotr Schab został w czerwcu 2018 r. powołany przez ówczesnego ministra sprawiedliwości - prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobrę. Wraz z nim powołani zostali zastępcy: Przemysław Radzik (odwołany przez szefa MS na początku kwietnia) i Michał Lasota. Od lat Schab, Radzik i Lasota byli krytykowani jako rzecznicy dyscyplinarni przez przedstawicieli obecnych władz, a wcześniej opozycji, a także przez część środowiska prawniczego, za działania represyjne wobec części sędziów.

Resort poinformował, że wobec Schaba toczą się postępowania dyscyplinarne prowadzone przez rzeczników dyscyplinarnych ministra sprawiedliwości (tzw. rzeczników ad hoc) m.in. w związku ze zwolnieniem sędzi Agnieszki Brygidyr-Dorosz z obowiązku rozpoznania trzech spraw, za działania wobec sędziego Waldemara Żurka czy bezprawne posługiwanie się tytułem prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie (po odwołaniu z tej funkcji). Ponadto MS wskazało, że Prokuratura Krajowa prowadzi sześć postępowań z udziałem Schaba, które dotyczą m.in. zaniechania przekazania spraw rzecznikom dyscyplinarnym, odmowy dopuszczenia sędziego Igora Tuleyi do pracy, a także podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę sędziego Żurka.

Ministerstwo wskazało też, że Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia nieprawomocnym wyrokiem z 11 kwietnia br. zasądził od Sądu Okręgowego w Warszawie, na rzecz sędziego Tuleyi, kwotę 4666 zł odszkodowania w związku z mobbingiem, za który miałby odpowiadać m.in. Schab, kierujący – jako prezes – Sądem Okręgowym w Warszawie, a następnie Sądem Apelacyjnym w Warszawie.

"Jeżeli zostanie to potwierdzone prawomocnym orzeczeniem, to było to działanie szczególnie drastyczne i prowadzone z premedytacją, albowiem trwało ono, mimo prawomocnego i wykonalnego orzeczenia sądu pracy, nakazującego przywrócenie sędziego Igora Tuleyi do orzekania" - podkreślił resort.

Odwołanie Schaba z funkcji rzecznika ministerstwo uzasadnia również kontrowersyjnymi działaniami podjętymi podczas jego prezesury w SO i SA w Warszawie. To m.in. niewykonanie orzeczenia praskiego sądu okręgowego, które zabezpieczało roszczenie sędziego Tuleyi poprzez nakazanie dopuszczenia go do wykonywania obowiązków sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie na czas trwania postępowania. To również wszczynanie postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów stosujących prawo unijne – mimo zabezpieczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz akceptowanie, jako prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, przeniesienia sędziów orzekających w wydziale karnym stosujących prawo unijne do innych wydziałów - również mimo zabezpieczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Kolejnym argumentem, który przedstawiło MS, jest to, że w świetle orzeczeń Sądu Najwyższego sędzia Schab nie przeszedł tzw. testu niezależności i jako taki nie został uznany za niezależnego i bezstronnego. Dodatkowo udzielił on poparcia kandydatom do Krajowej Rady Sądownictwa powoływanej na podstawie ustawy z 8 grudnia 2017 r., która – zgodnie z orzecznictwem ETPC, TSUE, SN i NSA – nie spełnia wymogów niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej.

"Popierając kandydatów do nieprawidłowo ukształtowanej KRS, sędzia Piotr Schab zademonstrował swoje zaangażowanie w upolitycznienie procedury powoływania sędziów i przyczynił się do podważenia podstawowych gwarancji niezależności sądownictwa" - podkreślił resort.

Resort wskazał też, że minister sprawiedliwości jako organ powołujący rzecznika ma również kompetencję do jego odwołania. MS przypomniało przy tym, że w stanie prawnym obowiązującym do 3 kwietnia 2018 r. wybór rzecznika dyscyplinarnego należał do samorządu sędziowskiego. Po tej dacie - w związku z nowelizacją prawa o ustroju sądów powszechnych - szef MS uzyskał kompetencję do powoływania rzecznika i jego dwóch zastępców na 4-letnią, powtarzalną kadencję, która upływałaby w 2026 r.

Według resortu, ten stan prawny nie przewiduje jednak żadnych przesłanek wcześniejszego odwołania z funkcji, co tworzy istotną lukę prawną – w przeciwieństwie do regulacji dotyczących rzeczników przy sądach niższych lub w prokuraturze, gdzie są wskazane konkretne przyczyny wygaśnięcia kadencji. "Luka ta jest sprzeczną ze standardami konstytucyjnymi, zasadami legalizmu, zaufania obywateli do państwa, niesprzeczności systemu prawnego i racjonalności ustawodawcy" - oceniło MS.

W konsekwencji brak możliwości odwołania Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, nawet w przypadku poważnych naruszeń prawa lub utraty nieskazitelności charakteru, jest - zdaniem MS - sprzeczny z zasadami państwa prawa. Przepisy w tej sprawie, poddane wykładni prokonstytucyjnej, muszą być - jak zwróciło zatem uwagę MS - interpretowane jako przyznające szefowi MS kompetencję do odwołania rzecznika i jego zastępców, zwłaszcza - jak zauważono - "w sytuacji utraty podstawowego przymiotu sędziowskiego, jakim jest nieskazitelność charakteru".

Do decyzji ministra Bodnara odniósł się sędzia Schab, którego słowa zacytował portal niezalezna.pl. "Mamy do czynienia z porwaniem się z pięściami na władzę ustawodawczą i władzę sądowniczą" - powiedział sędzia, określając swoje odwołanie jako "prawniczy bandytyzm". "Tu liczy się zadowolenie rozpalonej gawiedzi, która nade wszystko żąda głów. Choćby metodami siłowymi dla zaspokojenia własnych, politycznych potrzeb, pragnienia zemsty" - powiedział były sędziowski rzecznik dyscyplinarny.

Również sędzia Radzik odniósł się do sprawy i na platformie X zwrócił się "jako obywatel i polski sędzia" do prezydenta Andrzeja Dudy. Jego prośba dotyczy zajęcia stanowiska w przedmiocie - jak napisał - "bezprawnych działań Adama Bodnara co do próby odwołania sędziego Piotra Schaba z kadencyjnej funkcji rzecznika. "Panie Prezydencie jest Pan strażnikiem Konstytucji. Nie może Pan milczeć wobec kolejnego aktu bezprawia człowieka hańbiącego urząd ministra sprawiedliwości" - dodał Radzik.

Ponadto oświadczenie wydało Stowarzyszenie Prawnicy dla Polski, którego prezesem jest były wiceminister sprawiedliwości z czasów rządów PiS Łukasz Piebiak. Stowarzyszenie oceniło na platformie X, że decyzja ta stanowi "rażące naruszenie przepisów prawa, jest prawnie bezskuteczna i nosi znamiona poważnego deliktu konstytucyjnego". Jak podkreślono, przepisy nie przewidują żadnej podstawy do odwołania rzecznika przed upływem jego kadencji. (PAP)

nno/ itm/